Demir eksikliği nedir?

Demir eksikliği nedir, nasıl tedavi edilir? Demir eksikliğini önlemek için hangi gıdaları tüketmeliyiz?

Demir vücudumuz için önemli bir mineraldir, vücutta üretilmediği için besinler yoluyla yeterli miktarda alınması gerekir. Demir, gelişme çağındaki çocukların vücut ve beyin gelişimleri için önemlidir. Demir eksikliğine bağlı kansızlık, bir kan testi ile belirlenebilir. Vücudun demir mineraline olan ihtiyacının artması veya gıdalardan alınan demirin vücut tarafından iyi işlenememesine bağlı olarak görülen demir eksikliği, aneminin (kırmızı kan hücresi sayısının normalden az olması) başlıca nedenidir. Demir eksikliği Türkiye’de sık görülen bir hastalıktır.

Kanda oksijeni taşıyan hücrelere alyuvar ismi verilir. Bu hücreler, vücutta kemik iliğinde üretilir. Besinlerle aldığımız demir, alyuvarların yapımı ve oksijen taşıması için önemlidir. Besinlerle gelen demirin ihtiyaç fazlası, vücutta depolanır. Ancak yeterli demir alınmazsa bu depo tükenir ve alyuvar üretimi aksamaya başlar. Demir, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısına girerek oksijen taşımaya yardımcı olduğundan, demir eksikliğinde yeterli oksijen taşınamaz. Bu durumda enerji üretimi için oksijen ihtiyacı da aksar ve demir eksikliği belirtileri ortaya çıkar. Hafif düzeyde başlayan belirtiler vücudun demir mineraline ihtiyacı arttıkça ve demir eksikliği anemiye dönmeye başladığında şiddetlenir.

Demir eksikliği belirtileri şunlardır;

* Yorgunluk, enerji azlığı ve halsizlik
* Konsantrasyon bozukluğu
* Sinirlilik ve kaygı
* Bağışıklık sisteminde zayıflık
* Çarpıntı ve nefes darlığı
* Solgun cilt, dişeti ve tırnaklarda kırılmalar
* Yiyecek dışındaki maddeleri yeme isteği. Örneğin: toprak, buz gibi.
* Tahriş olmuş dil
* Saç dökülmesi
* Özellikle çocuklarda iştah azlığı
* El ve ayakların soğuk olması
* Baş dönmesi
* Bacaklarda karıncalanma hissi
* Baş ağrısı

Demir eksikliği nasıl tedavi edilir?

Kan testi sonuçları demir eksikliği olup olmadığının belirlenebilmesi için doktor tarafından incelenmelidir. Demir eksikliğinin nedenine bağlı olarak izlenecek tedavi yöntemleri değişebilir. Kişinin yaşı ve sağlık durumu seçilecek tedavi yöntemini etkileyen diğer faktörlerdir. Doktorunuz eksik olan demirin beslenmenin düzenlenmesiyle kısa sürede yerine konulamayacağını düşünürse demir takviyesi yapılabilir.

Doktorunuz demir eksikliğinin yetersiz beslenmeye bağlı olarak geliştiğini belirlerse demir bakımından zengin bir beslenme programı önerebilir veya sizi bir beslenme uzmanına yönlendirebilir. Yetersiz beslenmeye bağlı demir eksikliğinde de kısa süreli olarak demir takviyesi kullanılabilir.

Demir eksikliği önlenebilir mi?

Genel olarak demir bakımından zengin gıdaların daha sık tüketilmesi demir eksikliğini önler. Daha çok meyve, sebze, tam tahıllı gıdalar, süt ve süt ürünleri, et, balık, fasulye, yumurta, ceviz yemek vücudun ihtiyaç duyduğu demiri sağlayacaktır. Demir bakımından zengin gıdalara ek olarak demir mineralinin vücut tarafından emilimini artıran C vitamini de yeterli miktarda alınmalıdır. C vitamini özellikle demir içeren bitkisel besinlerin etkisini artırır.

Demir bakımından zengin gıdalar şunlardır;

* Tavuk ciğeri
* İstiridye, midye
* Dana eti
* Tavuk eti
* Hindi eti
* Sardunya
* Somon balığı
* Ton balığı
* Fasulye
* Kuru fasulye
* Bezelye
* Kabak çekirdeği
* Susam
* Patates
* Brokoli
* Yumurta
* Ay çekirdeği
* Badem
* Ceviz
* Yer fıstığı
* Kuru üzüm, kuru erik ve kuru kayısı
* Ispanak
* Yeşil biber