17. Yüzyılın Önde Gelen Gezginlerinden Evliya Çelebi’nin Hayatı

Evliya Çelebi 1611 yılında doğmuş, 1682 yılında hayatını kaybetmiş Türk yazar ve gezginlerden biridir. Özellikle Seyehatname eseri ile dünya üne kavuşmuş olan Evliya Çelebi Türk tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda evliya çelebi hayatı bilinmesi gereken kişilerden biridir. Evliya Çelebi’nin hayatını kısaca bilmek, eserlerini ve şiirlerine öğrenmek isteyenler için harika bir çalışma hazırladık. Hayatı, kitapları, gezdiği yerler, şiirleri ve kişiliği ile ilgili tüm bilgiler yazımızın devamında mevcuttur.

Evliya Çelebi Kimdir?

Ünlü yazar ve gezgindir. 1611 ve 1682 yılları arasında yaşamıştır. Eserleri, kişiliği, gezdiği yerlerle dünyaca üne kavuşmuştur. Gezmeye duyduğu büyük merakı sayesinde adı gezgin şeklinde anılmaktadır. Bu bağlamda evliya çelebi kimdir kısaca bilgiler bu bölümde yer almaktadır.

Evliya Çelebi 1635 yılında gezmeye başlamıştır. Özellikle dönemin devlet adamlarıyla birçok uzak geziye çıkmıştır. Bunun yanında yalnız yaptıkları da olmuştur. Savaşlarda ulaklık yapması, saraylarda görev almış olması, hafızlık ve aynı zamanda musiki ile ilgilenmesi Evliya Çelebi’nin yaptıkları arasındadır. Aslen Kütahyalı olan birisidir. Bu çerçevede kütahya evliya çelebi ile özdeşmiştir. Edebiyat ve müzik onun için hayat biçimi olmuştur. Sohbeti hoş ve toplum içerisinde sözü dinlenen bir kişilikti. Çok cesur olduğu bilinen Çelebi bu özelliği ile dünyanın pek çok yerini gezmiştir. Eski dilde Seyyah olarak ifade edilen gezginlerden kabul edilmektedir. islami düşünceleri her zaman benimsenmiş ve gezdiği yerlerde yaşadıkları dilden dile günümüze kadar uzanmıştır. İstanbul’da dünyaya gelen Çelebi, 1682 yılında vefat etmiş ve mezar yeri bilinmemektedir.

Evliya Çelebi Kitapları

Edebiyata düşkün olan Evliya Çelebi günümüze kadar uzanan eserler bırakmıştır. Çok sayıda şiiriri bulunmasına rağmen bu şiirler toplanıp bir kitap haline getirelememiştir. Bilinen en büyük eseri Seyehatname’dir. 17. Yüzyılda kaleme alınmış ve toplam 10 ciltten oluşmaktadır. Fantastik ve abartılı bir dille yazılmış kitaptır. Daha sonrasında halk dilinde daha sade ve akıcı hale getirilmiştir. Gezilip görülen yerleri mizahi bir dille anlatmıştır.

Evliya Çelebi Gezdiği Yerler

Evliya Çelebi’ye ait olan Seyehatname adlı eserinde gezdiği yerler ve yaşanan olaylar anlatılmıştır. Buna göre ilk olarak 1635 yılında İstanbul’un her yerini gezmekle başlamıştır. Daha sonrasında 1640 yılında Bursa, İzmit ve Trabzon gibi yerleri gezmiştir. 1645 yılında Kırım’a, 1646 yılında da Erzurum’a gitmiştir. Devamında Doğu illerini, Azerbeycan ve Gürcistan’ın farklı yerlerini gezmiştir. 1648 yılında Şam’ gitmiş ve sonrasında 3 yıl Şam ve de çevresini gezmiştir. 1651’den sonra Rumeli’yi dolaşmış ve sonrasında 1667-1670 yılları arasında da sırasıyla Avusturya, Arnavutluk, Teselya, Kandiye, Gümülcine ve Selanik bölgelerini dolaşmıştır.

Toplamda 50 yıla yakın bir süre dünyayı gezen Evliya Çelebi, özellikle farklı coğrafyaları görmek istemiştir. Tüm bu gezilerinde yaşadıklarını 10 ciltlik Seyehatname adlı eserinde toplumla paylaşmıştır. Bazen abartılı, bazen sade, bazen de mizahi bir anlatımla eserini tamamlamıştır. Eser içerisinde farklı insan ve toplumların yaşam biçimlerine, kültürlerine, tarım ve de çiftçilikle ilgili özelliklerine geniş bir şekilde yer vermiştir. Bu anlamda günümüze kadar gelen bu eser çok önemli olmuşştur.

Evliya Çelebi Şiirleri

Evliya Çelebi’ye ait çok sayıda şiir olduğu bilinmektedir. Ancak, tüm bu eserler toplanıp bir kitap haline getirilememiştir. Bu nedenle evliya çelebi hayatı kısaca anlatırken şiirlerinden çok fazla söz edemiyoruz. Özellikle İstanbul ve gezdiği yerlerde gördükleri ile ilgili çok sayıda şiire imza atmıştır. Bu şiirlerin bir kitap halinde toplanamamış olması tek eksikliktir.