Aile nedir? Aile kimlerden oluşur?

Aile nedir? Aile kimlerden oluşur? Çekirdek aile nedir? Geniş aile nedir? Aile, toplum için neden önemlidir? Aile, bize ne kazandırır?

Aile, toplumun en küçük birimi olarak tanımlanır. Toplum, ailelerden oluşur. Evlilikle bir ailenin temeli atılır, çocuklarla aile genişler. Evlilik ve kan bağıyla ilişkili her birey ailenin bir parçasıdır.

Türk Dil Kurumu, ‘aile’ kavramını “Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik” olarak tanımlıyor.

Anne, baba ve çocukların oluşturduğu aile yapısı, ‘çekirdek aile’ olarak isimlendirilir. Dede, anneanne, babaanne, hala, teyze, amca, dayı, kuzenler eklendikçe aile, geniş, kocaman bir hal alır. Soyadımız farklı olsa da evlilik durumunda ya da aynı kan bağından geldiğimiz için ailenin bir parçası olabiliriz.

Her evlilik, yeni bir ailenin kurulması, doğuşudur.

Aile, sevgi, saygı, gelenek, görenek, inanç, ahlaki davranışlar, yardımlaşma, dayanışma ve paylaşma gibi değerlerin öğrenildiği yerdir. Ailenin en önemli özelliği sevgi, saygı ve güvene dayalı bir ilişki olmasıdır. Bireyleri sevgi ve şefkatle toplumsal hayata hazırlaması, aileyi toplum için önemli kılar. Huzurlu ve sevgi ortamında yetişen bir birey, yaşadığı topluma da bu olumlu özelliklerini yansıtır.

Günümüzde, yeni evlenen çiftler genellikle baba evinden ayrılarak yeni bir evde yaşamaya başlarlar.

Eskiden yeni evliler, damadın ya da gelinin ailesin yanında otururlardı. Anne, baba, kızlar, damatlar, oğullar, gelinler ve torunların aynı evi paylaşırlardı. Böyle ailelere ‘geniş aile’ deniyordu. Geleneksel yapısını koruyan bazı bölgelerde bu yapı bugün de sürmekte, geniş, kalabalık aileler aynı evi paylaşmaktadır. Tarıma dayalı bölgelerdeki geniş aile anlayışı, tüm aile bireylerinin birlikte çalışıp birlikte üretmeleri temeline dayanır.

Kentlerde ise geniş aileler yerini, kentlerdeki yaşam ve çalışma koşullarına bağlı olarak çekirdek ailelere bırakmıştır. Kırsal kesimdeki geniş ailelerin aksine, kentteki çekirdek aile bireylerinin çalışma alanları birbirinden bağımsızdır. Yani her birey farklı alanlarda çalışabilir.

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, ailenin önemine şu sözlerle dikkat çekmiştir.

“Medeniyetin esası, gelişme ve gücün temeli aile hayatındadır. Bu hayatta fenalık, muhakkak sosyal, ekonomik, siyasal güçsüzlüğe sebep olur. Aileyi teşkil eden kadın ve erkek unsurların doğal haklarına sahip olmaları, aile görevlerini başaracak güçte olmaları gereklidir.” [30.08.1924, Dumlupınar’da Konuşma]

‘Aile’ kavramının daha geniş kullanımı da söz konusudur. Bir soyu ya da sülaleyi tanımlamak için de ‘aile’ sözcüğü kullanılır. Mesela, Osmanoğulları Ailesi, Osmanlı Hanedanı’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra hayatta kalan üyelerini kapsar.

‘Aile’ sözcüğü değişik grupları tanımlamak için de kullanılır. Örneğin biri “Ailem Samsun’dan gelmiş” dediğinde, annesiyle babasının, hatta dedelerinin geçmişte Samsun’da yaşadıklarını anlarız.

“Aile arasında nişanlandık” dediğinde, nişan töreninde yalnızca akrabaların bulunduğu anlaşılır. Bunlar amcalar, dayılar, teyzeler, halalar, yeğenler ve evlilik bağıyla aileye katılmış (yenge, enişte v.b.) kişilerdir. Yani ‘aile bağı’nın temelinde evlilik ya da ortak atalara dayalı ilişkiler söz konusudur.

Temel niteliği bir olan dil, hayvan veya bitki topluluğu, familya da ‘aile’ sözcüğünün bir başka anlamını ifade eder. Örneğin süper yırtıcı bir hayvan olan kaplan (Panthera tigris), kedigiller (Felidae) familyasından etçil bir memeli hayvan türü ve büyük kediler ailesinin dört üyesinden biri olarak tanımlanır.

Aynı amaç üzerinde anlaşan ve birlikte çalışan kimselerin bütünü de kendilerini aile olarak tanımlayabilir. Bu biraz mecazi bir kullanımdır. Bugün bazı büyük şirketler, hedef müşterilerini “biz bir aileyiz” mesajı vererek etkilemeye ve onlarla bir bütünlük oluşturmaya çalışmaktadır.

TV’DE AİLE…

Toplumun temel taşı aile, pek çok film ve diziye de konu olmuştur. Geçmişten bu güne aile ilişkilerini konu alan dizilerden bazılarını hatırlamaya ne dersiniz?