Direnç Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Nasıl Çalışır?

Direncin kelime anlamı, bir şeye karşı koyma gücüdür. Elektrik devrelerinde kullanılan anlamı ise devreye uygulanan akım ve gerilimin çıkış noktasından ulaşma noktasına kadar karşılaştığı engellere verilen addır. Bu dirençler hakkında detaylar, direnç okuma hakkında bilgileri, direç çeşitleri ve haklarında kısa bilgileri konumuzun devamında sizler için ele aldık…

Direnç Nedir

Direnç bir elektrik devresinde akımın ulaşma noktasına gelene kadar karşısına çıkan her türlü engele verilebilek bir addır. “R” harfi ile sembollendirilir. Birimi ise Ohm’dur. Ve direnç birimi de “W” ile sembollendirilir. Bu semboller direnç hesaplama için oluşturulan direnç formülü için kullanılır.

Direncin elektrik devresi içinde önemli görevler vardır. Bu görevlerden bazıları şunlardır.

• Direncin en önemli görevlerinden birisi devreden geçen akımı sınırlayarak belli bir değerde tutmaktır.
• Bir diğer görevi devrenin besleme gerilimini bölüp küçülterek diğer elemanların çalışmasını sağlamaktır.
• Direnç, hassas devre elemanlarının yüksek akımdan zarar görmesini engeller.
• Yük (alıcı) görevi yapar ve ısı enerjisi elde etmek gibi amaçlarla direnç kullanılabilir.

Direnç Hesaplama

Elektrik direncinin hesaplanması için özel bir formül kullanılır. Direnç hesaplama formülü şu şekildedir.

R = V/l

Direnç = Gerilim/Akım

Bu formüle göre istenilen bir direnç değeri bulunabilir. Bazı kaynaklarda daha farklı formüller de kullanılabilir. Bu formüller daha karışık formüllerdir. Çoğu zaman gerilim ya da akımın değerlerinin bulunması için formüller ile birlikte karıştırılarak temel direnç hesaplama formülü verilir.

Direnç Çeşitleri

Dirençler malzemelerine ve kullanışlarına göre farklı çeşitlerdedir. Kullanılışlarına göre dirençler;

• Sabit dirençler
• Ayarlı dirençler, olarak ikiye ayrılır.

Yapıldıkları malzemelere göre ise;

• Karbon dirençler
• Telli dirençler
• Film direçler olarak üçe ayrılırlar.

Direnç Değerleri

Tüm dünyada kaul görmüş Elektronik Endüstrileri Birliği tarafından belirlenen standart direnç değerleri şu şekildedir…

• E3 50% tolerans (artık kullanılmıyor)
• E6 20% tolerans (nadir kullanılıyor)
• E12 10% tolerans
• E24 5% tolerans
• E48 2% tolerans
• E96 1% tolerans
• E192 0.5, 0.25, 0.1% tolerans

Direnç değerlerinin anlaşılması için üzerlerine bazı renkler ile çizim yapılır. Bu renklere direnç renk kodları ismi verilir. Direnç renkleri siyah, kahverengi, kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor, gri, beyaz, altın, gümüş renkleridir. Bu renkler direnç değerlerini ortalama olarak bildirmek için kullanılır.

Direnç Nasıl Ölçülür

Direnç ölçümünde farklı aletlerden yardım alınabilir. Bu aletlerin seçimi ve kullanımında direncin değeri ve ölçüm yapılan alanın etkisi yüksektir. Günümüzde direnç ölçümünde kullanılan yöntemler ve aletler şunlardır…

• Gerilim düşümü yöntemi ile direnç değeri ölçme
• Ayarlı standart bir direnç ve ampermetre ile direnç ölçme yöntemi
• Ampermetre aleti ile direnç ölçme
• Voltmetre aleti ile direnç ölçme
• Vatmetre ile direnç ölçme
• Potansiyometre ile direnç ölçümü yapma

Yukarıdaki aletler ve yöntemler ile direnç ölçümü günümüzde zaman zaman yapılmaktadır. Biraz zahmetli ve hesaplamaya dayanan ölçümler olduğu için bu yöntemlerin yerine daha yaygın olarak analog ölçü aleti ya da dijital ölçü aleti ile ölçüm yapılabilir. Bu aletler ile ölçüm yapmak diğerlerine göre daha kolaydır. Sık sık direnç ölçümü yapılması gereken işlerde ya da işletmelerde bu aletlerden destek alınır.

Dijital aletlerin kullanımı son derece kolaydır. Daha önce hiç kullanmayan birisi bile üzerinde yazan kullanma talimatlarına göre kolaylıkla bu aletleri kullanabilir. Bu aletleri kullanmadan önce mutlaka kullanma talimatlarını okuyun ve anladığınızdan emin olun. Ardından ölçmek istediğiniz dirence aletin bağlanması gereken yerlerin bağlayın. Bağlama işleminden sonra ekranda çıkan ohm direnç okuma ile direncin değerlerini belirleyebilirsiniz. Aletleri kullandıktan sonra zarar görmemeleri için saklanma koşullarına göre saklamalı ve gerekli ise düzenli olarak bakımlarını yapmalısınız. Aksi halde bir sonraki ölçümlerde direncin doğru değerini size vermeyebilir.