Escher ve büyülü dünyası

Escher kimdir, yaşam hikayesi nasıldır? Grafik ve baskı sanatçısı Escher’in eserlerinde matematik ne işe yarar? Sanatçı eserlerinde nelerden ilham aldı?

Dünyaca ünlü Hollandalı sanatçı Maurits Cornelis Escher, 17 Haziran 1898’de doğdu. Eserlerini yaratırken matematikten esinlenen Escher hipnotize edici mükemmellikte gerçeküstü gravürleri (baskı resim) ile tanınır.

Dört çocuklu bir ailenin en küçük oğlu olan Escher, Haarlem’de Mimarlık ve Dekoratif Sanatlar Okulunda eğitim aldı. Okula girdikten sadece bir hafta sonra babasına mimarlık yerine grafik okumak istediğini bildirdi. Okulu bitirdikten sonra İtalya’ya giden Escher, burada Jetta Umiker ile tanıştı ve onunla 1924 yılında evlendi. Roma’ya yerleşen çift 1935’e kadar burada yaşadı.

Escher’in ilham kaynakları

Kariyerinin erken yıllarında doğadan ilham alan sanatçı, böceklerin, doğa manzaraları ve bitkilerin, özellikle de liken (taş yosunu) resimleri yaptı. İtalya dışında İspanya’ya da seyahat eden Escher, bu ülkelerde binalar, kent görünümleri ve mimari resimler üretti. Özellikle İspanya’da, tarihi El Hamra Sarayı’nda uzun zaman geçiren sanatçı, buradaki mozaik bezemelerin çok sayıda desenini çizdi. Bu tekrarlayan desenlerin, kendi sanatı için en önemli ilham kaynakları olduğu belirtilir.

1935’de İtalya’da Mussolini rejimi altında siyasi atmosferin sertleşmeye başlamasıyla birlikte politikadan uzak durmak isteyen Escher için sıkıntılı günler başladı. Büyük oğlu George, okulda İtalyan faşistlerinin gençlik kollarının üniformasını giymeye zorlanınca, aile ülkeyi terk ederek önce İsviçre’ye daha sonra Belçika ve yeniden Hollanda’ya yerleşti.

Escher, en ünlü resimlerinin büyük bölümünü bu dönemde üretmiştir. Hayatı boyunca çok sayıda ödül de alan sanatçı, 1970’de sanatçılar için açılmış bir emekliler evine yerleşmiş, kendi özel atölyesinin olduğu bu merkezde 27 Mart 1972’de, 73 yaşındayken hayata veda etmiştir.

Matematik ve sanat

Sanatçının eserleri, matematiksel nesne ve biçimleri içerir. Sonsuza uzanıyor gibi görünen tekrarlar ve gerçeküstü mekanlar, sonsuzluk, yansıma, simetri, perspektif, çok yüzeyli geometrik biçimler, hiperbolik tasarımlar çizimlerinde sıklıkla kullanılır. Kendisinin matematik altyapısı olmadığı halde bazı matematikçiler ile birlikte çalıştığı ve onların çalışmalarını okuyarak bilgi edindiği bilinir.

Escher’in sanatı, dünyada milyonlarca kişi tarafından sevilerek izlenir ve günümüze dek çok sayıda kitap, albüm kapağı, süreli yayınlar, posta pulları gibi çeşitli mecralarda kullanılmıştır.

Ünlü sanatçı hayatı boyunca 448 litograf, tahta oyma ve 2 binin üzerinde çizim ve desen üretmiştir. Kendisinden önce gelen çoğu usta ressam gibi, (Michelangelo, Leonardo da Vinci, Dürer ve Holbein) Escher de solaktır.