Gölge Nasıl Oluşur?

Yürürken yanımız, önümüz sıra yürüyen, hafif loş bir ortamda duvara yansıyan şekiller bir nevi sevimli hayaletler gibidir. Hatta bu gölgelerden oyunlar bile türetmiştir insanoğlu. Karagöz’le Hacivat, gölge denilen fiziksel olayın en eğlenceli yansımasıdır. Peki nedir gölge? Gölge oluşumu nasıl meydana gelir? Tam gölge ve yarı gölge ne anlama gelir gelin bir göz atalım.

Işık alan bir ortamda cisimlerin ışık almayan kısımlarında meydana gelen karanlık kısma gölge denilir. Gölgelerin şekilleri gölgesi oluşan cismin şekline benzer. Gölgenin uzunluğunu, kısalığını ve şeklini ışığın geliş açısı belirler. Gölge daima ışık kaynağının zıt yönünde oluşur; çünkü gölgeler cisimlerin ışık alan bölümlerinin ters tarafında oluşur. Işık sağdan gelirse gölge solda; ışık soldan gelirse gölge sağda oluşur. Ayrıca bir cismin gölgesinin oluşabilmesi için ışığı geçirmemesi gerekir.

Gölgenin kendi içinde çeşitleri de vardır. Gölge çeşitlerini tam gölge ve yarı gölge olarak ikiye ayırabiliriz.

• Bir cisimüzerine gelen ışığın önünü tam olarak kapatabiliyorsa ışığı da tam olarak engellemiş olur ve cismin arkasına geçme olanağı bulamaz. Buna tam gölge denilir. Tam gölgenin oluşabilmesi için ışık kaynağının, cisimden daha büyük olması gerekir. Bu sebeple de tam gölgenin oluştuğu taraftan cisme bakan birisi ışık kaynağını göremez.
• Yarı gölgeye gelince; ışık kaynağı tam gölge oluşturan ışık kaynağına göre daha büyük ise cisim ışığı tam olarak engellemez. Işığın bir kısmı cismi aşar ve gölge oluşması gereken yere ulaşır. Bu da yarı gölgeyi oluşturur.

Beyaz bir duvarda lamba ışığı ve elinizi kullanarak gölge oluşturabilirsiniz. Elinizi duvara yaklaştırırsanız gölge daha belirgin bir hale gelecektir. Lambayı elinize yaklaştırdığınızda gölge daha silik hale gelir. Lambayı uzaklaştırdığınızda ise gölge yeniden koyulaşır ve daha belirgin hale gelir. Yani ışık ne kadar fazlaysa gölge de o denli silik olacaktır. Güneş yeryüzüne yakınken gölgemiz gölgemiz daha uzun, güneş daha uzak olduğunda gölgemiz de kısa olacaktır. Güneş en tepedeyken ise gölgemiz de kaybolur. Güneşin doğması ve batmasına yakın zamanlar gölgelerimizin en uzun ve en ince olduğu zamanlardır.