Hat Sanatı Hakkında Herşey: Nedir, Nasıl Yapılır, Nerelerde Kullanılır?

Hat sanatı, kendine özgü olan hat sanatı harfleri kullanılarak, daha çok dekoratif amaçlı ve görsel zevke hitap eden yazıların yazılmasıdır. Hat sanatı icrasında genellikle mürekkep, kağıt, kalem ve hokka gibi ürünler kullanılmaktadır. Çok eski bir tarihe sahip olan hat sanatı günümüzde, teknolojik gelişmeler nedeni ile eski değerini yitirmiş olsa da el emeğine önem veren kişiler tarafından hala kullanılmaktadır.

Hat sanatı harfleri bir anlam taşır, ahenk doludurlar ve hattatın becerilerini ortaya koyarlar. Hat sanatı icra eden kişilere hattat denilmektedir. Hattatlar sanatlarını icra ederken genellikle hüsn-ü hat ve kaligrafi yazı tiplerini kullanmaktadırlar. Hat sanatı, her ne kadar harflere şekil vererek yazı yazma sanatı olsa da, zahmetli ve zor bir işlem olduğu için sadece görsellik amacı ile yapılmaktadır. Uzun yazı dizelerinin hat sanatı ile yazılması mümkün olmamaktadır.

Hat Sanatı Örnekleri

Hat sanatı matbaa öncesinde yazı amaçlı kullanılabilmekteydi. Ancak matbaanın icat edilmesinden sonra bu özelliğini yitirmiş ve görsel amaçlı olarak farklı yerlerde kullanılmaya başlanmıştır. Hat sanatı harfleri ile yazılan bir çok yazı ve örnekleri, camiilerde, eski saray ve kervansaraylarda, Osmanlı eserlerinde, eski hamamlarda ve minarelerde görülebilmektedir. Bunun yanı sıra hattatlar tarafından yazılan bir çok örnekte mevcuttur. Aşağıda bu örneklerden birkaç resmi bulabilirsiniz.

Hat Sanatı İle İsim Yazma

Hat sanatının harflere şekil vermek olduğundan bahsetmiştik. Dolayısı ile hat sanatı kullanılarak yazılan isimler daha bir güzel ve çekici olabilmektedir. Özellikle günümüzde bir çok yerde bu şekilde yazılmış olan isimler karşımıza çıkabilmektedir. Örneğin porselen bir tabakta, bir kolyede, bir düğün davetiyesinde veya her hangi bir hediyelik eşyanın üzerinde. Hat sanatı harfleri kullanılarak yazılan isimler elbette ki daha güzel ve hoş görünmektedir. Hat sanatı ile isim yazma harfler kullanılarak yapıldığı için biraz el yeteneği ile herkesin yapabileceği bir iştir. Ancak kağıt üzerine yazmak her ne kadar kolay olsa da porselene veya benzer bir materyalin üzerine yazmak elbette ki biraz tecrübe gerektirecektir.

Hat Sanatı ve Mevlana

Mevlana her insanı mutlaka bir şekilde etkisi altına almış ve cezbetmiştir. Mevlana’nın Türk sanatları üzerinde de etkisi oldukça fazladır. Özellikle hat sanatının manevi atmosferi ile Mevlana’nın düşünceleri, fikirleri ve iklimi bir bağ oluşturmuştur. Bu nedenledir ki her hattat mutlaka bir Mevlana sözünü sanata dökmüştür. Aynı zamanda hem Mevlana hem de hat sanatı sabır noktasında da birleşmektedir. Hat sanatı Mevlana sözleri bir çok yerde karşımıza çıkmaktadır.

Günümüzde özellikle takılarda oldukça fazla tercih edilen hat sanatı harfleri arasında en dikkat çekeni de vav harfidir. Hat sanatı vav harfi, hem görsel açıdan güzel olması hem de anlam açısından kişiler tarafından en çok tercih edilenidir. Bilindiği gibi vav harfi anne karnındaki bebeğin duruşuna benzediği için bebek anlamına gelmektedir. Ayrıca, yemin anlamına da gelen vav harfi sana güvendim, sana yöneldim anlamı da taşımaktadır.

Hat Sanatı Malzemeleri

• Hat sanatı icra etmek için kalem, mürekkep, kağıt, hokka gibi temel malzemelerin olması yeterlidir.
• Kalem, bütün yazılarda olduğu gibi hat yazısında da yazma aracı olarak kullanılan temel öğedir. Ancak hat sanatında genellikle kalem olarak kamış kullanılmaktadır. Yazılacak yazının kalınlığına göre kalemtıraş denilen özel bir bıçakla belli bir açıda eğik olarak kesilen kamış hat sanatının yazma aracıdır.

• Mürekkep, normal mürekkeplerin aksine, is ile arapzamkının dövülmesi ile elde edilen özel bir mürekkeptir. Bu mürekkep hem yazma işlevini kolaylaştırırken hem de yanlış yazılması durumunda kolay silinmesini sağlamaktadır.
• Hat sanatında kullanılan kağıtlarda özel kağıtlardır. Öncelikle kağıtlar nebati ve madeni boyalar ile farklı renklere boyandıktan sonra, mürekkebi dağıtmaması ve kalemin akıcı olması için mührelenirler.
• Hokka ise mürekkebin içerisinde saklandığı materyaldir. Camdan, topraktan veya çeşitli ağaçlardan yapılabilen hokka, kalem içene konduğunda dibine vurup zarar görmemesi için içine lıka denilen ham ipek konur.

Osmanlı Hat Sanatı

Hat sanatının tarihi ilk çağlara kadar dayanmaktadır. Bir çok İslam kültüründe ye bulan hat sanatı, özellikle Osmanlı kültüründe ayrı bir yere sahiptir. Hat sanatı Osmanlı’da işlevsel görevinin yanı sıra görsel açıdan çok fazla değer görmüş, batılı resimlerin yerini alır hale gelmiştir. Bir resim panosu gibi çerçevelenerek duvarlarda görsellik sağladığı gibi bir çok Osmanlı eserinin duvarlarında da hat sanatı harfleri yerini almıştır.