İlk uyandırma aygıtları!

Genç yazarımız Pınar Özpolat, bu hafta çok ilgi çekici bir icadı konu etmiş yazısında… İlk uyandırma aygıtları nasıldı?..

1902’de bir İngiliz tüfek yapımcısı, insanı bir fincan çayla uyandıracak bir mekanizma icat etti. 1976’da ise Peter Macneil belki de bir fincan çay, pek narin olmayan Kanadalılar’ı uyandıramayacağı için, “Soğuk Hava Püskürtmeli Uyandırma Aygıtı“nın patentini aldı.

Patentin amacı, bir kişinin özgün düşüncesini başkalarının kopyalamasını önlemektir. Kimsenin satın almak istemeyeceği bir ürün ve kimsenin kopyalamak istemeyeceği bir fikir olduğu düşünülürse Soğuk Hava Püskürtmeli Uyandırma Aygıtı’nın patentini almak anlamsız bir çaba gibi görünür.

Yaşamın diğer alanlarındaki insanlar gibi, mucitlerin de saçma sapan şeyler yaptıkları olur; 24 Mayıs 1976’da Peter MacNeil (Kanada), icadıyla genel eğilimi tersine çevirdi. İcadı, herhangi bir açıklamaya gerek bırakmadan ne olduğu gayet iyi anlaşılan, bildiğimiz çalar saatin bir türeviydi. Ama MacNeil’in patentinde şöyle bir açıklama vardı: “Çalar saat ve saatli radyo gibi aygıtların, işitsel uyaranlara fazla duyarlı olmayan bazı kişileri uyandırma konusunda yeterince etkili olmadığı anlaşılmıştır.”

MacNeil piyasada bir boşluk görmüş, onu doldurmaya çalışmıştı. Patentinde şu özellikler belirtilir: “Uyandırma aygıtı, bir ucunda oda klimasının hava çıkışına bağlanmak üzere uzatılmış bir hortum, diğer uçta, havanın yönlendirileceği şilteye yerleştirmek üzere enlemesine uzatılmış dikdörtgen bir çıkış içermektedir. Hortumun üzerine takılmış döner kapak, şilteye soğuk hava püskürtmesi için kapağı önceden belirlenmiş bir saatte açık bir konuma getirmek üzere elektrikli bir saatle harekete geçirilen bir motorla ayarlanır.

Denemeye daha değer bir örnekse, ilk olarak 17/12/1891’de patent başvurusu yapan Samuel Rowbotton (İngiltere) tarafından icat edilen bildiğimiz otomatik çay demleyicidir. Emniyeti kuşkulu, karmaşık bir aletti bu; kaynayan suyu dökmek için çaydanlığı eğen araç oldukça tehlikeliydi ve sonuç olarak bu icat tutmadı.

1902′ de tüfek imalatçısı Frank Clarke (İngiltere) ilk kullanışlı çay demleyicisini icat etti; gerçi kibritler ve mavi ispirto içeren bir mekanizma barındırması ve aynı şekilde eğilmesi gerektiğinden hala görece emniyetsiz olduğu için bu fikrinde tutmamasına belki şaşırmamak gerek. British Vacuum Cleaner And Engineering firması 1937′ de Goblin Teasmade’i piyasaya sürünceye değin otomatik çay demleyiciler ticari başarı kazanamayacaktı.

Biliyor muydunuz?

Mekanik uyandırma aygıtının en eski biçimi çalar saatti; bilinen ilk örnek Würzburg’ da (Almanya) y.1350-80 yapıldı.