İpek nasıl üretilir?

İpek, ipekböceğinin ürettiği yumuşak, parlak ve kıymetli bir liftir. İpek kumaş, bu liflerden yapılır. Gelin ipek nasıl yapılır öğrenelim…

 

İpekböceği, tırtılından ipek elde edilen kelebeklere verilen isimdir. İpekböcekleri genellikle dut yaprağı ile beslenirler.

Erişkin bir ipekböceği, tombul ve soluk renklidir. İki-dört günlük ömrü boyunca beslenmez, ancak 300-500 yumurta bırakır. Bu yumurtalar, bir sonraki yılın bahar ayına kadar bekler.

Bahar aylarında dut ağaçlarında ilk yapraklar görülmeye başladıktan sonra 19 günlük bir kuluçka devresinden sonra yumurtadan tırtıllar çıkar. Bu  tırtılların boyu ancak 3 milimetre kadardır. Tırtıllar iştahla dut yapraklarını yemeğe başlar. Bu dönemde tırtıllar neredeyse her gün kendi ağırlıkları kadar dut yaprağı yerler.

İpekböceği tırtılları büyüme süresi boyunca dört kez deri değiştirirler, buna “gömlek değiştirme” denilir. Dördüncü deri değişiminin ardından tırtılın boyu 8 santimetreye kadar ulaşır.

Bir süre sonra tırtıl yemeği bırakır ve ipek salgılamaya başlar. Kozasını örmeye elverişli bir dal bulan tırtıl, başını sağa sola hareket ettirerek kendi etrafına koza örmeye başlar. Koza örülmesi işlemi yaklaşık 1 hafta sürer.

Tırtıl, önce kozanın en dış kısmını yapar, sonra kendi vücudunu sarmaya başlar. İpekböceği kozayı delerek çıktığında ipeğe zarar vereceği için “boğma” denilen bir işlemle koza içinde öldürülür.

Daha sonra kozalar yüksek ısıda kaynatılır ve yumuşaması sağlanır. Koza lifleri, iplik haline getirilir. İpek kolay boyanabilir, yumuşak ve dayanıklıdır.

Tek bir kozadan yaklaşık bin metre uzunluğunda ipek iplik elde edilir. 20 bin ipekböceği iki aylık ömürleri boyunca 40 adet dut ağacının yapraklarını yer.

İlk ipeği Çinliler üretti

İpekböcekçiliği Asya, Ortadoğu ve Avrupa’da yaklaşık 30 ülkede yapılmaktadır. Ancak ilk ipeği 4 bin yıl önce Çinlilerin ürettiği bilinmektedir.

Daha sonra ipek üretimi Anadolu’ya, Anadolu’dan da Avrupa’ya yayılmıştır. İpek, 16. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Fransa’da büyük gelişme göstermiştir.

İpek, yüzyıllarca Çin, Hindistan, Taşkent, Bağdat, Şam ve İstanbul’dan geçen İpek Yolu’nu takiben Avrupa’ya taşınmıştır.

Türkiye’de ipekböcekçiliği

Türkiye coğrafyasında yaklaşık 1500 yıldır ipekböceği yetiştiriciliği yapılmaktadır.

İpekböcekçiliği, ipekböceğinin tek besin kaynağı olan dut yaprağı sağlamakla başlar ve kozadan ipek ipliğine kadar sürer.

Türkiye’de ipek, halı dokumasında, konfeksiyon ve tekstilde, dikiş-nakışta ve ameliyat ipliği üretiminde kullanılır.

Türkiye’de yaş kozaların yüzde 80’i Antalya, Ankara, Bursa, Bilecik, Diyarbakır, Eskişehir, Hatay, İzmir, Muğla ve Sakarya illerinde üretilmektedir.

 

İpeğin özellikleri

-İpek kumaş, nemi hapsedip tene hissettirmez.

-Orta üzerinde bir kullanım ömrüne sahiptir.

-Güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.

– İpekli kumaştan yapılan giysiler mümkün olduğunca seyrek olarak mekanik ısıya ve deforme edici hareketlere maruz bırakılmadan temizlenmelidir.

-El dokuması ve gerçek ipek kumaşta kumaş yüzeyinde çeşitli pürüzler, hafif düğümler veya düzensizlikler olabilir. Bu onun aslında kalitesinin iyi olduğunu gösterir.

-İpekli kumaşlar formunu iyi korur ve az kırışır. Bu özellik saf ve boyanmış ipekler için geçerlidir.