Kağıt nasıl yapılır?

Kağıt denince akla yazı, yazı denince de kağıt gelir!.. Hiç kağıt nedir, nasıl yapılır diye merak etmiş miydiniz?

Tarihte ilk yazılar, taşlar üzerine yazılmıştı. Daha sonra da ağaç kabukları, yapraklar ve fildişi üzerine yazıldı. Yazı yazmak için, farklı toplumlar farklı araçlar kullandı. Romalılar, kurutulmuş hayvan derilerini(deriler kıllardan arındırılarak işlenirdi), mum kaplanmış tahta parçaları kullanırlarken; Babilliler ise kil tuğlalar kullanmıştır.

Kağıdın ilk hali Nil nehri kıyılarında büyüyen uzun sazlıklardan yapılan papirüstür. Sazların yan yana dizilmesiyle oluşan tabakaların birbirinin üstüne yerleştirilirip preslenmesi sonrasında kurutulmasıyla papirüs oluşturulurdu.

Papirüs ile kağıt arasındaki temel fark, kağıdı oluşturan maddelerin liflerine ayrılıp yeniden düzenlenmesidir. Günümüzde kullanılan kağıtla yakın özellikte olan, bitki liflerinden yararlanılarak yapılan kağıt, MS 105 yılında Çin’de yaşayan bir memur olan Ts’ai Lun tarafından icat edilmiştir. Bu dönemde eski balık ağlarının, paçavraların, bitki artıklarının büyük miktarda su içinde kaynatılıp karıştırılmasıyla elde edilen kağıt hamuru, kurutulup presten geçirilerek kağıt elde edilirdi.

Avrupa’da ise ancak 1151 yılında İspanya’da bu yöntemler kullanılarak kağıt üretimi yapılmıştır. Özellikle matbaanın icat edilmesiyle birlikte daha hızlı kağıt üretim gereksinimi doğmuştur. 18. yy.’da yaban arılarının kendilerine yaptıkları kağıt kovan incelenerek günümüzde kullanılan kağıt üretim teknolojisi geliştirilmeye başlanmıştır. 1798 yılında ilk kağıt fabrikası açılmıştır.

Türk tarihinde kağıt yapımı 1453 yılında İstanbul’un fethiyle başlar. O zamanlar şimdiki İstanbul-Kağıthane koyu yakınlarında kağıt hamuru hazırlayan bir değirmen varmış. Bu değirmen 2. Beyazıt zamanına kadar işletilmiş. Bugün Türkiye’nin kağıt ihtiyacının yarıdan fazlasını karşılayan İzmit Kağıt Fabrikaları ise 1936 yılında kurulmuştur.

Evet, tarihçesini az çok öğrendiğimiz kağıttan neler yapılabildiğini hemen hemen hepimiz biliyoruz. Peki, kağıt neden yapılmaktadır, ana maddesi nedir, kağıt şekline gelebilmek için ne gibi işlemlerden geçmektedir?

Hayatımızın vazgeçilmez parçalarından biri olan ağaçlar, eşya yapımının dışında kağıt yapımında da kullanılırlar. Bunun için öncelikle ağaçlar kesilip kütükler haline getirilir. Kütüklerin dış kısmındaki kabuk soyulur ve soyulmuş kütük parçaları daha ufak parçalara ayrılırlar. Daha sonra kağıt yapımı için gerekli diğer kimyasal malzemeler ile birlikte parçalanmış ağaçlar öğütme makinesinin içine alınır. Burada kimyasal ve ağaç küçülerek birbirleri ile iyice özdeşleşirler.

Öğütücüdeki işlem biterken kağıda renk vermesi için beyaz boya maddesi de karışıma ilave edilir. Kurutma işlemine başlamadan karışım içinde bulunan suyun süzülmesi gerekmektedir. Hamur içindeki fazla suyun dışarı atılabilmesi için üretimhanelerde bulunan ince bir tel örgüden oluşan hareketli bantlara hamur dökülür. Hamurun içindeki su azalınca silindirle üzerinden geçilip hamur sıkıştırılır. Silindir hamurun üzerinden geçtikçe iyice düzleşir. Düzleşip incelen hamur kuruması için sıcak silindirler arasından geçirilir. Kurutulduğunda incecik bir kağıt haline gelmiş olur. Üretim işlemi bittikten sonra istenilen boyutta kesilerek sayfalar haline getirilir.

Kağıt, ağacın dışında bitki saplarından da üretilebilmektedir. Saman, kamış, tütün, kenevir bunlardan bazılarıdır. Ayrıca para gibi değerli kağıtlar da pamuktan üretilmektedir.

Sonuç olarak kağıt çoğunlukla ağaçtan üretiliyor. Bunun için maalesef her gün milyonlarca ağaç kesilmektedir. Kullanılmış ve artık işe yaramayan kağıtların tekrardan kullanılabilmesi için, yani geri dönüşüm için atık malzeme toplayan yerlere verip en azından daha az ağaç kesilmesine yardımcı olabiliriz…