Kış uykusu zamanı!

Hişt, sessiz olun… Havalar soğudu, kış uykusuna yatan hayvanları uyandırmayalım…

Şaka bir yana, hibernasyon, yani kış uykusu tabiattaki bilmecelerden belki de en enteresanıdır. Sadece ayılar değil , milyonlarca memeli, sürüngen, haşarat ve böcek bütün bir kış boyunca uyur. Vücut organlarının aktifliği tamamen askıya alınır. Organların faaliyeti o kadar yavaşlar ki, güçlükle fark edilirler.

Kış geldiğinde hayvanların yiyecek bulmaları ve yaşamlarını sürdürmeleri oldukça güçleşir. Bu yüzden bazı hayvanlar yiyeceklerini önceden depolar, bazıları ise daha elverişli ortamlara göç eder. Bu gibi şansı olmayan hayvanlar da kış uykusuna yatarak kışı atlatmaya çalışır.

Kış uykusu denildiğinde akla ilk gelen hayvan ayıdır. Oysa kurbağa, yarasa, kokarca pek çok sürüngen, kemirgen ve böcek türü de kış uykusuna yatar. Bu hayvanlar bilindiği gibi uyumak yerine tüm yaşam faaliyetlerini asgari düzeye indirirler. Öyle ki vücut sıcaklıkları donma noktasına yaklaşır, kalp atış hızları yavaşlar ve dakikada 2-3 defa nefes alırlar. Bu sayede çok fazla enerjiye ihtiyaç duymazlar, ihtiyaç duydukları enerjiyi de vücutlarındaki depolanmış yağlardan karşılarlar. Böylece tüm kış boyunca hayatta kalmaya çalışırlar.

Kış uykusuna yatacak hayvan, kendisine donma noktasının üstünde olan ılık bir kovuk bulur veya kazar. Yaprak, tüy, kıl gibi maddelerle de burayı izole eder. Kış uykusu boyunca, yazın vücutlarında depoladıkları yağı sarf ederler. Tarla sıçanı, sincap gibi bazı hayvanlar kış uykusuna yatmadan önce kovuklarında yiyecek depo ederler. Belli aralıklarla uyanarak bunları yerler.

Kış uykusuna yatan her hayvanın tüm kış boyunca uyuduğu söz konusu değildir. Zira kimi hayvanlar ara ara uykularından uyanarak yiyecek aramaya çıkar veya daha önceden depoladığı yiyecekleri yiyerek tekrar uykusuna yatar.

Uyanacakları zamanı nasıl bilirler?

“Biyolojik saat” vaktin geldiğini otomatikman haber verir. Aylarca uyuyan sincaplar, hareketsiz kalan kuşlar, ayılar hatta yıllarca çamurun içinde uyuyan balıklar kendiliklerinden uyanırlar.