Nasıl duyarız?

İşitme duyusu, ses olarak adlandırdığımız titreşimleri ortaya çıkarabilme yeteneğidir. Peki, bu nasıl gerçekleşir?

 

Tatma, koku alma, görme ve dokunmanın yanında işitme de beş duyumuzdan biridir. Duyma işlevi kulağımız tarafından gerçekleştirilir.

Kulağın anatomisi üç bölümden oluşur. Bunlar, dış kulak, orta kulak ve iç kulaktır.

 

Dış Kulak

Kulak kepçesi: Sesi toplayıp kulak kanalına aktarır.

Kulak kanalı: Sesi kulağın iç kısmına yönlendirir.

Orta Kulak

Kulak zarı: Sesi titreşimlere dönüştürür.

Örs, üzengi ve çekiç kemikleri: Bu küçük kemikler titreşimleri iç kulağa iletir.

 İç Kulak

İç kulak (koklea): Sıvı ile doludur. Hassas tüy hücreleri iç kulakta yer alır. Bu tüyler, ses titreşimleri tarafından uyarıldıklarında hareket eder.

Vestibüler sistem: Dengeyi kontrol eden hücreler içerir.

İşitme siniri: Sesi kokleadan beyne iletir.

 

Nasıl işitiriz?

Ses, kulak yolundan geçip kulak zarını hareket ettirir.

Kulak zarı ses ile titreşir.

Ses titreşimleri, örs, üzengi ve çekiç kemikleri aracılığıyla kokleaya iletilir.

Kokleanın içindeki sıvı, ses titreşimleri nedeniyle hareketlenir.

Sıvının hareketi tüy hücrelerinin eğilmesine neden olur. Bu şekilde, işitme sinirinin algılayacağı türden sinyaller yaratılır. Kokleanın bir ucundaki tüy hücreler alçak perdede ses bilgisi gönderirken diğer ucundakiler yüksek perdede ses bilgisi gönderir.

İşitme siniri sinyalleri beyne gönderir, sinyaller de burada ses olarak yorumlanır.

İnsanlar hangi sesleri işitebilir?

İnsan kulağı çevresindeki seslerin hepsini işitemez. İşitebileceğimiz sesler o seslerin şiddetine bağlıdır.

İnsan kulağı saniyede 20-20.000 titreşim yapan sesleri algılayabilir.

Sesin şiddet birimi desibeldir ve “dB” olarak kısaltılır. Desibel insan kulağının işitebildiği en küçük ses şiddetidir. Fısıltı sesi 30 dB, konuşma sesi 40-60 dB, bağırma sesi 80-90 dB, uçağın kalkışı 120-140 dB’dir.

Bazı canlılar bunun kat kat üzerindeki titreşimleri duyabilirken, bazıları da kat kat altındaki titreşimleri ses olarak algılayabilirler.

Ses ötesi ya da ultra sound insan kulağının duyamayacağı çok yüksek frekanstaki seslere verilen addır.

Örneğin, köpek ve yarasalar daha yüksek frekanslı sesleri ayırt edebilir. Kurbağalar ise 50-10.000 frekanslı sesleri duyabilir.

Francis Galton (1822-1911) köpeklerin bu özelliğinden yararlanarak Galton Köpek Düdüğünü tasarlamıştır. Sadece köpeklerin duyabileceği frekanslardaki sesleri veren bu düdük köpek terbiyeciliğinde ve istenmeyen köpeklerin uzak tutulmasında kullanılmaktadır. Frekansı 16000 ile 22000 Hz arasındadır.