Neden Parlak Gün Işığı Hapşırmamıza Yol Açar?

Hepimizin başına gelmiştir, aydınlık bir günde başımızı göğe doğru kaldırıp güneşle göz göze geldiğimizde önce burnumuzda tatlı bir kaşıntı hisseder ve sonra da hapşırırız. Bu daha çok karanlık yahut loş bir ortamdan çıkıp güneşe baktığımızda gerçekleşir. Hapşırma sebebimiz sahiden de güneşe bakmak mıdır yoksa bunun başka bir bilimsel dayanağı mı var merak ederiz.

Güneş’e baktığımızda hapşırmamızın burun deliklerinin ısınmasıyla bir alakası olmadığı bir gerçek; zira öyle olsaydı gündüz vakti kafamızı kaldırıp her güneşe baktığımızda hapşırırdık. Oysaki karanlıktan aydınlığa çıkıp da güneşe baktığımızda şiddetli bir şekilde hapşırırız. Ya da güneşli bir havada gözlerimiz kapalı vaziyette yürürsek de hapşırmayız. Peki o zaman neden hapşırırız? Bilim adamları bunun sebebini tam olarak açıklayamıyor. Yani ışıkta hapşırmak hala bir gizem.

Göz doktorları ise karanlık bir odada gözüne parlak bir ışık doğrultulduğunda da pek çok hastanın hapşırdığını söylüyor. Bu da gösteriyor ki hapşırmak için sadece güneş ışığına gerek yok. Bilim dünyasında bu refleks fotik hapşırma, parlak gün ışığında hapşırma, solar hapşırma ve ACHOO sendromu gibi isimlerle adlandırılmıştır.

Bilim adamları Güneş’e bakıldığında meydana gelen hapşırmanın genetik olabileceğini de belirtiyor. Ama bu da henüz kanıtlanmış değil. Uyarının ise gözün optik sinirinde başladığı düşünülüyor. Optik sinirler beyinde aynı yerde buluşurlar ve üç taraflı sinir burunda odaklanır ve bir müddet karanlıkta kaldıktan sonra parlak ışığa tepki verir. Bu arada burna ulaşan nöronlar da tetiklenmiş olabilir. Bu da art arda hapşırmalara sebep olur. Yapılan bir bilimsel araştırma göstermiş ki fotik sebepli yani güneşe bakınca oluşan hapşırmalarda çoğunlukla art arda üç hapşırma gerçekleşiyor. Bu hapşırmaların sayısı daha artabiliyor ve bu da yine bilim adamları tarafından genetik sebeplere bağlanıyor. Peki fotik sebeple hapşıranların karanlıktan güneşe her çıkışlarında neden hapşırmadıkları ise henüz açıklanamamış. Bilim adamları hapşırık refleksinin ortaya çıkabilmesi için güçlü bir ışık yani belli bir parlaklık eşiği gerektiğini belirtiyor. Güneş ışığına bağlı bu hapşırma bazıları için tehlike bile arz edebiliyor. Kimler için mi? Uzun ve karanlık bir tünelden aydınlığa çıkan şoförler ve karanlık ortamdan aniden güneşle karşılaşan pilotlar için elbette. Dolayısıyla karanlık bir ortamdan gün ışığına çıkıldığında hapşırdığımız bir gerçek. Ama bu durumun sebebi hala henüz net olarak aydınlatılabilmiş değil.