Neden safran yemeliyiz?

Safran nedir, faydaları nelerdir? Neden safran yemeliyiz?

Safran, süsengiller  familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20–30 cm. boyunda, çiğdem cinsinden soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharattır. Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir.

Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dahil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tat verici olarak kullanılan safran bitkisi, daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran’da yetiştirilir. Türkiye’de ise Safranbolu’da üretilmektedir.

Ağırlığına göre dünyanın en pahalı baharatı, (bir gramı 5 ile 6 € arası), olan safranın ana vatanı Güneybatı Asya’dır.

Yetiştiriciliğine ilk olarak Yunanistan civarında başlanmıştır. Yarım kilogram safran 80.000 çiçekten çıkarılabilir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar.

Safran baharatının keskin bir tadı ve iyodoform ya da saman benzeri bir kokusu vardır. Bunların sebebi bileşiminde bulunan pikrokrosin ve safranal kimyasallarıdır.

Aynı zamanda içine konduğu yemeklere altın gibi sarı bir renk katan, krosin adı verilen bir boya maddesi de içerir.

Bu özellikler safranı dünya çapında çok aranan bir baharat yapar. Ayrıca tıpta da kullanılır.

Safran bitkisi, Akdeniz maki ve Kuzey Amerika chaparral bitki örtüsünün yaşadığına benzer, sıcak ve kuru yaz rüzgarlarının estiği yarı kurak iklimlerde büyür.

Bitki, soğuk kışları da atlatabilir ve kısa süre kar altında kalabildiği gibi -10 °C’lik donlara da karşı koyabilir.

Ancak Keşmir gibi yıllık 1000–1500 mm yağış alan nemli iklimlerde yetiştirildiği takdirde sulama gerektirir. Yıllık 500 mm yağış alan Yunanistan’da ve yıllık 400 mm yağış alan İspanya’da sulama olmadan yetiştirilemez.

Yağmurların zamanlaması da önemlidir.

Buna ek olarak çiçek açmasından hemen önce yağan yağmurlar safran mahsulünü artırır. Ancak tam çiçek açarken soğuk ve yağmurlu hava ile karşılaşınca hastalığın artması nedeniyle üretim miktarı düşer.

Sürekli nem ve sıcak hava ile tavşan, sıçan ve kuşların toprağı kazmaları da üretimi kötü yönde etkiler. İplik kurdu ve yaprak mantarı gibi parazitlerle soğan çürümesi de önemli tehditlerdir.