Nesli tükenen hayvanlar: Moa

Tüm zamanların en büyük kuşu kabul edilen moaların, 700 yıl kadar önce soyunun tükendiği biliniyor. Peki, moa nasıl bir hayvandı?

Yeni Zelanda’da 7 milyon yılı aşkın süre yaşadıktan sonra nesli tükenen moalar, uçamayan kuş türlerindendi. Devekuşunu andıran bu kuşların boynu uzun, başı küçük, gagası sağlam, bacakları ise çok güçlüydü.

Birçok türü olan moa kuşları 13-26 arasında farklı kategoriye ayrılıyordu. Farklı türlerdeki moaların boyutları da türlere göre değişiyordu. Bazı türlerin boyu 3 metreyi ve 250 kiloyu aşarken, bazıları da ancak bir hindi kadardı. Kırmızı renkli deriye sahip olan bu kuşların, koyu renk tüylerinin ya uçları beyazdı ya da ortası sarı çizgili ve kenarları morumsuydu. Moa kuşları; otlar, tohumlar, meyveler ve yapraklar ile besleniyordu.

Geçmişte insanlar, yaklaşık 18 cm olan moaların yumurtalarını kap olarak kullanıyordu. Günümüzde moalara ait fosil yumurtalar, koleksiyoncuların elinde bulunmaktadır. Ayrıca halen moalara ait yumurta kabuklarına Yeni Zelanda kıyılarında rastlanabilmektedir.

Moa kuşları nasıl yok oldu?

İnsanlar Yeni Zelanda’ya ayak bastıklarında moaların soyu neredeyse tükenmek üzereydi. Uçma kabiliyeti olmayan moalar, sadece bitkiyle beslendikleri için neredeyse hiç düşmanlar yoktu. Onların en büyük düşmanı insanlardı… Moa kuşlarının büyük çoğunluğu insanlar tarafından avlanmıştır. Bununla beraber bazı uzmanlar, moa kuşlarını soylarının tükenmesinin tek nedeninin insanlar olmadığını belirtiyor. Bu uzmanlara göre; büyümesi çok geç tamamlanan moa kuşları, diğer yırtıcı kuşların avı oluyordu. Moa kuşlarının yavru olarak yaşadıkları dönem 10 yıl kadardı ve bu dönemde kendilerini koruyamıyorlardı. Küçük başları ve ince boyunları yırtıcı kuşların hedefi oluyordu.

1986 yılında Yeni Zelanda’daki Owen Dağı’nda araştırma yapılırken hiç bozulmamış bir moa ayağı bulunmuştu. Bu durum o zamanlar şaşkınlık yaratmıştı. Yakın zamanda ise daha ilginç gelişmeler yaşandı. Auckland Üniversitesi’nden öğrenciler, Yeni Zelanda’nın en eski yerleşim yerlerinden biri olan bölgede, 600 yıllık bir fırın üzerinde adaya özgü Moa kuşu kalıntısı buldu.

Coromandel kıyısının doğusunda bulunan Great Mercury Adası’na, eğitim kapsamında kazı için giden arkeoloji öğrencileri 15-10 metre boyundaki antik Coralie Bay kumulunda çalışmalar yaptı. 3 hafta devam eden kazılarda öğrenciler kemik ve taş parçaları da dahil olmak üzere 13000 adet obje çıkardı. Daha önce de bulunduğu için moa kuşunun kemiklerini bulmak fazla ilginç değil belki, fakat yenmiş moa kalıntılarına rastlamak özellikle bulunduğu bölge için sıra dışı bir olay.

Bir başka ilginç olay da kazılarda önemli miktarda, volkanik kalıntılardan meydana gelen obsidyen taşının bulunmuş olması. Obsidyen bu adada bulunmuyor. Yani bulunduğu bölgeye insanlar tarafından Mayor Adası’ndan getirilmiş olabileceği düşünülüyor.

Obsidyenden yapılma bir bıçak da, bir fok balığının omuz ve yüzgeçlerine sıkışmış şekilde bulundu. Fakat adada 600 yıldır üremeye devam eden bir fok nüfusu da yok.

Tüm bu bulgular, moa kuşlarının neslinin insanlar tarafından sonlandırıldığını doğrular gibi. Ne dersiniz?..