Oryantiring nasıl bir spordur?

Birçoğumuzun ismini Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun kızının yaptığı spor haberinden sonra duyduğu oryantiring nedir, nasıl bir spordur ve nasıl oynanır?

Nisan ayında Bolu’da Abant İzzet Baysal Üniversitesinde düzenlenen Liselerarası Oryantiring Grup yarışlarında, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun kızı 15 yaşındaki Hacer Büke Davutoğlu da mücadele etmişti.

Peki, siz de oryantiringin nasıl bir spor olduğunu, nasıl oynandığını, bu sporu yapmak isteyenlerin hangi becerilere sahip olması gerektiğini öğrenmek ister misiniz?

Oryantiringi kısaca, satrancın koşarak, bisikletle ya da kayakla yapılan şekli olarak düşünebilirsiniz. Oryantiring, harita yardımı ile yön bulmayı içeren, zamana karşı yapılan, katılımcıların kontrol noktalarını harita ve pusula yardımı ile en kısa zamanda ziyaret etmeye çalıştığı bir spordur. Yediden yetmişe herkesin katılabileceği bu sporda sporcular, koşarken bir yandan düşünmek ve kaybolmadan ilerlemek zorundadırlar. Oryantiringi benzerlerinden ayıran en önemli unsur ise koşarken takip edilecek bir liderin veya işaretlenmiş bir parkurun olmamasıdır. Farklı arazilerde yapılabilse de, genellikle ormanlık alanda yapılması tercih edilmektedir. Çoğu ülkede ve bizim ülkemizde de federasyonlar halinde örgütlenmiştir ve belli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilir.

Oryantiring nasıl oynanır ve yarışma nasıl yapılır?

Oryantiringde sporcuların görevi kendilerine verilen yarışma bölgesinin haritasında belirtilmiş hedeflere sırasıyla ve en kısa sürede ulaşmaya çalışmalarıdır. Yarışmada kontrol noktaları ve kontrol noktalarında turuncu-beyaz bayraklar yer alır. Yarışmacılar bayrağın yanındaki zımbayı ellerindeki fişe basarak kontrol noktasına ulaştıklarını kanıtlarlar.

Bazı yarışmalarda zımba ve kontrol kartı yerine elektronik bir sistem de kullanılmaktadır. İki hedef arasında hangi yolu izleyeceğine yarışmacı kendi karar verir. Amaç hedefleri en kısa sürede tamamlamaktır. Tüm hedeflere ulaşamayanlar genellikle oyundan çıkartılır. Yarışmacıların birbirini izlememesi için genellikle birkaç dakika arayla çıkış verilir. Yarışmacılar parkur boyunca karşılaşsalar dahi birbirlerini izlemeleri yasaktır.

 Oryantiring öncesinde ve sırasında nelere dikkat edilmelidir?

Oryantiring bir saatten fazla süren bir spor olduğu için yarışmaya başlamadan önce aç ve susuz kalmamalısınız.

Yarışma sırasında haritayı ve pusulayı gereğinden çok kullanmamalısınız. Hedefiniz daha çok pusula ve haritayı en az şekilde kullanarak gideceğiniz yönü bulmak olmalıdır.

Harita ve araziyi beraber gözlemlemelisiniz.

Koşarken düşünmeyi ihmal etmeyin. Amacınızın hızlı koşmak değil koşarken düşünmek ve hedeflere ulaşmak olduğunu unutmayın.

Oryantiring yaparken gerekli olan araçlar neler?

Harita: Oryantiring haritası, topografik haritanın üzerine bitki örtüsü, kayalar, küçük çukur ve tümsekler, kuru dere ve sel yatakları, su kanalları, elektrik telleri, evler vb. unsurların işaretlenmesiyle oluşturulur. Ölçek genellikle 1:5.000 – 1:25.000 aralığında olur. Eş yükselti eğrileri, arazideki ayrıntıların görülmesine imkân verecek şekilde 5 ila 25 metre sıklığında çizilir. Harita, yarışmayı düzenleyenler tarafından hazırlanarak sporculara yarışma öncesinde verilir.

SI: Sporcular ellerindeki okuyucuları kontrol noktalarında okutarak bir sonraki hedefe giderler.

Pusula: Haritanın doğru yorumlanması ve kerteriz alma amacıyla yaygın olarak kullanılmakla birlikte zorunlu değildir. Gerek tecrübeli gerekse acemi sporcuların sadece harita ile oryantiring yapması mümkündür. Oryantiring pusulaları haritayla birlikte kullanılabilmesi için şeffaf tabanlı yapılırlar.

Parmak pusulası: Tek elde harita ile taşınabilmesi için parmağa takılabilen pusula tipidir.

Giyim: Kolay kuruyan sentetik kumaşlar tercih edilir. Kolların ve özellikle bacakların çalı ve dikenlerden korunması için uzun kollu tişört ve pantolon giyilir. Böylece doğada bulunan kene gibi zararlı böceklerin ısırmasına karşı da koruma sağlanır. Çalı ve dikenlerden daha iyi korunmak için tozluk da kullanılabilir.

Ayakkabılar: Koşuya uygun ve zemini iyi tutan herhangi bir spor ayakkabısı kullanılabilir. Oryantiring için özel üretilen çivili ayakkabılar da bulunmaktadır.

Oryantiring tarihçesi

Oryantiring, İngilizce orienteering kelimesi aracılığıyla, doğduğu ülkenin dili olan İsveççe orientering kelimesinden dilimize geçmiştir. İlk oryantiring yarışması 1897 yılında yapılsa da ilk resmi yarışma 1918’de İsveç Stokholm’de Albay Ernst Killander tarafından düzenlenmiştir. 220 kişinin katıldığı bu spor, hızla yayıldı, kuralları belirlenmeye başladı ve İskandinav ülkelerindeki yoğun organizasyonlar ilk önce Sovyetler Birliği, İsviçre ve Macaristan’a sıçradı. 1940’lara doğru sadece İsveç’te 380 bin kişi oryantiring yapmaya başladı.

Türkiye’de oryantiring nasıl başladı?

Oryantiring, önce 1970 yılında askerler, polisler, izciler, üniversitelerin spor bölümleri gibi kendi içlerine kapalı çevrelerde yapılmaya başlandı. Bugünkü gibi her yaştan insanın katılabileceği bir spor olarak oryantiring 5 Aralık 1999 yılında faaliyete geçmiştir. Türkiye’de resmi örgütlenme çalışması 2001 yılında başlamış ve 2002 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu’na bağlı Oryantiring Asbaşkanlığı kurulmuştur. Asbaşkanlık 2004 yılında İzcilik Federasyonu’na bağlanmıştır. 2006 yılında bir oryantiring Federasyonu kurulması kararı alınmış ve 28 Mart 2006 tarihinde İzcilik Federasyonu’nundan ayrılan oryantiring, 19 Haziran 2006 tarihinde kurulan Oryantiring Federasyonu’na bağlanmıştır. 2006 yılının son dönemlerinde özerliğini isteyen Federasyon, 2007 Mart ayında birinci genel kurulunu yaparak özerk federasyon olarak olmuştur.

Oryantiring her yıl 4 sezon (ilkbahar-yaz-sonabahar-kış) yarışma şeklinde organize edilmektedir. Türkiye’deki en önemli oryantiring faaliyeti, uluslararası katılıma sahne olan İstanbul 5 Gün yarışmalarıdır.

Türkiye’de Oryantiring Federasyonu

Türkiye’de de Oryantiring Federasyonu kurulması için 05/05/2001 tarihinde yazı ile GSGM’ne başvurulmuştur. Yapılan çeşitli değerlendirmelerden sonra GSGM Merkez Danışma Kurulu’nun 22/03/2002 tarihli toplantısında Oryantiring sporu için ayrı bir federasyon kurulması yerine Dağcılık federasyonu bünyesinde faaliyet gösterilmesi kararlaştırılmıştır. Federasyonun yaptığı çalışmalar web sitesinin diğer bölümleri içinde ayrıntılı olarak yer almaktadır.

Uluslararası Oryantiring Federasyonu

1961 yılında kurulan Uluslararası Orienteering Federasyonu (IOF) bugün 60’dan fazla ülkenin üye olduğu bir örgüttür. Oryantiringin tüm dünyada ne kadar yaygın olduğu Uluslararası Oryantiring Federasyonu’nun internet sitesinin yer aldığı http://www.Orienteering.org adresinde ve bu adreste bulunan uluslararası federasyona üye 61 ülkenin ulusal federasyonlarına ait adreslerdeki bilgilerden kolaylıkla anlaşılabilir. Günümüzde oryantiring yarışmaları Uluslararası Oryantiring Federasyonu tarafından belirlenen kurallara uygun olarak düzenlenmektedir.

Oryantiring oyuncusu hangi özelliklere sahip olmalıdır?

Atletik ve zihinsel yetenek

Fiziksel yeterlilik

Süratli ve tempolu koşu yapabilme

Dayanıklılık

Kendine Güven

Hızlı karar verebilme

Stres ortamına alışma

Harita bilgisi

Yön bulma yeteneği

Oryantiring türleri nelerdir?

Uluslararası Oryantiring Federasyonunun kabul ettiği dört oryantiring disiplini vardır. Bunlar;

Koşu: En yaygın oryantiring branşıdır. Yürüyerek veya koşarak yapılabilir.

Dağ bisikleti: Kuralları koşu oryantiringine benzer. Mesafeler çoğu kez daha uzun, harita ölçeği daha büyüktür. Yarışmacılar haritalarını gidona tuttururlar.

Kayak: Kuzey disiplini kayağıyla yapılır.

Patika: Özellikle engellilere yönelik, hız unsurunun geri plana itilip harita okuma unsurunun vurgulandığı oryantiring branşıdır. Tekerlekli sandalye ile katılan bir sporcu ile koşabilen bir sporcu eşit koşullarda yarışabilir.

Bunlar dışında, yapıldığı araziye, kurallarına, zamana göre pek çok oryantiring türü vardır:

Skor oryantiringi: Amaç, belirlenen sürede azami sayıda hedef bulmaktır. Zaman dolduğunda takım ya da bireylerin bulduğu hedef sayısına göre puan değerlendirmesi yapılır.

Bayrak oryantiringi: Takımlar halinde yapılır. Her yarışmacı bulması gereken hedefe ulaştığında aynı takımdan başka bir sporcu sonraki hedefi bulmak için çıkar.

Gece oryantiringi: Karanlıkta, kafa lambası gibi bir aydınlatma aracı ile yapılır.

Park oryantiringi: Şehir içindeki park, kampus vb. yeşil alanlarda yapılır. Şehir içi oryantiring yarışmaları İstanbul’daki Kapalıçarşı gibi labirentimsi mekânlarda da yapılabilmektedir. Bu tür yarışmalar oryantiring meraklılarına farklı bir deneyim sunduğu gibi, bu doğa sporunu şehir içine taşıyarak daha popüler hale getirmekte ve kitlelere tanıtmaktadır.

Macera yarışları: Oryantiring, macera yarışlarının önemli bir ögesidir. Bu anlamda macera yarışlarını oryantiring sporunun farklı şekillerde (bisiklet, kano, tırmanış vb.) ve çok daha zor fiziksel ve ruhsal şartlarda yapılanı olarak tanımlayabiliriz.

Dağ maratonu (dağ aşma yarışması): Oryantiringe göre daha geniş ve daha sarp arazide yapılan bir dayanıklılık sporudur. Bir günden uzun sürebilir. Yarışmacılar belirli kamp malzemelerini taşımak zorundadır.