Pazının faydaları nelerdir?

Görüntüsüyle ıspanağa benzeyen, kışın pazarlarda ve marketlerde sıkça karşılaştığımız pazı nasıl bir sebzedir ve yararları nelerdir?

Pazı: ıspanakgillerden yaprakları sebze olarak kullanılan bir bitki, diğer adlarıyla yaban pancarı ve yabani ıspanaktır. Gümüşhane, Bayburt, Erzurum ve Trabzon yörelerinde bu isimle bilinir. Yaprakları pancara çok benzer. Ancak tadı başkadır ve yemek yapılabilir. Kavurması, çorbası, turşusu, sarması yapılır, fasulye, patates, et  veya börülce ile pişirilir. Yaprakları değerlendirildiği gibi kökü de yenir.

Pazı ülkemizde Ege-Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilerek tüketilen bir sebzedir. Anavatanı Akdeniz ülkeleri olup dünyaya buradan yayılmıştır. Kırmızı pancara göre soğuklara daha dayanıklı bir bitki olması nedeniyle daha kuzey bölgelerde de yayılmıştır. Kar örtüsü altında kışı geçirebilen bir bitkidir. Romalılar ve Eski Yunanlılar dönemlerinde üretilerek tüketildiği bilinmektedir.

Pazı yaprağında demir maddesi ıspanaktaki kadardır. Özellikle A vitamini bakımından oldukça zengindir. B1, B2, B6, C vitaminleri de bulunmaktadır.

Pazı kazık köke sahip bir bitkidir. Kazık kök 10-20 cm derinliğe kadar iner. Sonra dallanma başlar. Dallanan kısım nadiren 100-150 cm derinliğe iner. Kazık kök üst kısımda etlidir ve aşağıya doğru indikçe incelir. Yanlara doğru fazla yayılmaz. Pazı bu kök yapısı nedeniyle susuzluğa karşı dayanıklılık gösterir. Pazının kökleri pembe veya beyaz renkli olabilir.

Pazı bir metrekareye kadar boylanan; gövdesi dik, köşeli ve çok dallı bir bitkidir. Pazının gövdesi rozet şeklindedir ve 100-120 cm kadar çiçek sürgünü yapar. Sürgün üzerinde aşağıdan yukarı gidildikçe küçülen yapraklar meydana gelir. Sürgün, parlak yapıda ve içi suludur. Başlangıçta yumuşak yapıda olan sürgün, daha sonra sertleşir ve tohumların olgunlaşma döneminde sertlik iyice artar. Daha sonra kırılgan hale gelir. Çiçek sürgünü üzerinde kısa saplı ve yumak halinde çiçekler yer alır. Üstünde meydana gelen meyveleri taşıyamaz ve zamanla yere yatar.

Pazı, hemen toprak yüzeyinde bir rozet oluşturarak yapraklarını buradan meydana getirir. Kök üstünde birbiri içinden çıkan saplar ve bunlara bağlı yapraklardan oluşur. Bitki birinci yılda sürekli olarak yaprak meydana getirir. Yapraklar uzun, kuvvetli bir sapla gövdeye bağlıdır. Yaprak sapı, boyuna çizgili ve etli yapıdadır. Toprak üstünde sap ve yapraklar 50-100 cm boylanabilir. Sapların dipten yukarıya doğru kalınlığı azalır. Sap rengi yeşilden başlayarak kırmızı yeşile kadar değişim gösterir. İlk çıkan yapraklar daha büyüktür ve en yaşlı yapraklardır. Yaprak ayaları daha geniştir. Yaprağın üstü düz olabildiği gibi çoğunlukla kıvırcık dalgalıdır. Yaprak damarları belirgindir. Yaprak ayaları düz olabildiği gibi kabarcıklı yapıda da olabilir. Bazı çeşitlerde yaprak kenarları dalgalı, bazı çeşitlerde ise kaba dişlidir. Yaprak rengi de yaprak sapı gibi yeşilden kırmızı yeşile kadar değişir.