Türkiye’deki madenler nelerdir?

Türkiye birçok yönüyle zengin bir ülkedir. Peki Türkiye’de bulunan madenler ve özellikleri nelerdir?

Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nün (MTA) verilerine göre ülkemizde toprak altında ticareti yapılan 49 ayrı cins 50 milyar ton civarında maden bulunmaktadır.

Ülkemiz maden kaynakları bakımından 132 ülke arasında üretimde 28. Maden çeşitliliğinde ise 10. Sırada yer almaktadır.

Ülkemizin 300 yıllık potansiyel bor rezervi vardır. Bu rakamla ülkemiz dünya bor rezervinin %63’üne sahip olmasına karşın Pazar payı %31’dir. Amerika ise %13’lük rezervle %41 Pazar payına sahiptir. Bunun nedeni ülkemizin işletme tesisleri ve pazarlama olanaklarının yetersiz olmasıdır. Maden ihracatımızın yarısını bor oluşturur.

Yer altı kaynakları sanayide ve enerji üretiminde kullanılırlar. Taşkömürü, linyit, petrol, doğalgaz, uranyum, toryum gibi yer altı kaynakları enerji üretiminde ham madde olarak kullanılırlar.
Madenlerin çoğu doğada saf halde bulunmazlar. Kullanıma hazır hale getirilebilmeleri için çeşitli işlemlerden geçirilirler.

Türkiye’de bulunan madenler;

DEMİR:
Modern sanayinin ana metali demirdir. Kullanım alanı oldukça geniştir.

Çıkarıldığı yerler: Divriği –Gürün (Sivas), Hekimhan-Hasan çelebi (Malatya), Çam dağı (Sakarya) , Edremit-Havran-Eymir-Ayvalık-Ayazmant (Balıkesir), Torbalı(İzmir), Simav- (Kütahya), Kırıkhan-Payas(Hatay), Bingöl, Kahramanmaraş, Düzce, Kayseri. Doğu Anadolu Bölgesi demir madeni bakımından Türkiye’de ilk sıra gelmektedir.

İşlendiği yer : Karabük, Ereğli, İskenderun demir çelik fabrikaları.

KROM:
Çok sert , çok iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir maden olduğu için , madeni eşya yapımında büyük önem taşır. Dışarıya en çok satılan madendir. Kaplamacılıkta ve çelik yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Guleman(Elazığ) , Fethiye – Milas – Marmaris – Dalaman Köyceğiz(Muğla) , Acıpayam (Denizli) , Orhaneli (Bursa) , Kayseri , Eskişehir Kütahya , Kahramanmaraş , Aladağ(Adana)

İşlendiği yerler :Antalya ve Elazığ’daki ferrokrom tesisleri

BAKIR:
Bakır madeni yatakları genellikle çinko ve kurşun yataklarıyla birlikte bulunur. Elektrik ve elektronik sanayisinde kullanılır. Bakır mutfak eşya yapımına kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Murgul(Artvin), Küre(Kastamonu), Ergani –Maden (Elazığ), Çayeli (Rize),

İşlendiği yerler: Maden Ergani bakır işletmeleri, Murgul bakır işletmeleri, Samsun Karadeniz bakır işletmeleri.

BORMİNERALLERİ:
Sanayide sayısız denilebilecek kadar çok çeşitli işlerde kullanılmaktadır. Bor minerallerinden elde edilen boraks ve asit borik özellikle nükleer alanda jet ve roket yakıtı , sabun deterjan lehim, fotoğrafçılık tekstil boyaları , cam, elyaf ve kağıt sanayiinde kullanılmaktadır. Dünya rezervinin %80’ni Türkiye’dedir . Üretim bakımından dünyada üçüncü, rezerv bakımından birinci sıradadır Bor minerallerinin üretimi dış isteğe bağlıdır.

Çıkarıldığı yerler: Bigadiç-Susurluk-Sultançayırı (Balıkesir) , Mustafakemalpaşa (Bursa) Emet( Kütahya), Seyitgazi (Eskişehir).

BOKSİT:
Alüminyumun ham maddesidir. Çok hafif olduğu için uçak , otomobil ve ev eşyası yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Seydişehir ( Konya), Akseki (Antalya), Saimbeyli (Adana), Milas(Muğla

MANGENEZ:
Demirin içindeki kükürdün giderilmesi ve demirin çeliğe dönüştürülmesinde kullanılmaktadır.

Çıkarıldığı yerler: Ereğli(Zonguldak), Borçka (Artvin), Tavas (Denizli).

VOLFRAM :
Kaliteli çelik ve yüksek ısıya dayanıklı boya yapımında , elektrik ve elektronik sanayilerinde kullanılan çok değerli bir madendir. uzay ve savaş endüstrisinde kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Uludağ (Bursa), Malatya, Elazığ

KÜKÜRT:
Yapay gübre, tarım ilacı, oto lastiği, kağıt ve patlayıcı madde yapımında kullanılır.Kükürdün bağcılıkta önemli bir yeri vardır. Asmaların ve sebzelerin yapraklarında üreyen bakteriler kükürtlü bileşiklerle yok edilir.

Çıkarıldığı yerler:Keçiborlu (Isparta), Sarayköy (Denizli), Simav (Kütahya).

İşlendiği yerler: Keçiborlu kükürt işlemeleri.

CİVA:

Doğada sıvı halde bulunan tek madendir. Tıpta, termometre, fotoğrafçılıkta ve metalürji endüstrisinde kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Ödemiş-Karaburun (İzmir), Sarayönü(Konya), Niğde, Banaz (Uşak), Gönen (Balıkesir).

FOSFAT:
Yapay gübre yapımında kullanılır.

Çıkarıldığı yerler: Mazıdağı (Mardin), Kilis.

İşlendiği yerler: Mazıdağı fosfat işletmeleri

ZIMPARA TAŞI :
Hassas optik araçların merceklerinin parlatılmasında, zımpara kağıdı ve özel çimento yapımında kullanılmaktadır. Taşları ve madenleri cilalamak için de toz halindeki zımpara taşından yararlanılır.

Çıkarıldığı yerler: İzmir , Muğla, Aydın, Denizli, Manisa, Antalya:

KURŞUN VE ÇİNKO:
Yatakları genellikle bir arada bulunmaktadır.