Veni, vidi, vici ne demek?

“Geldim, gördüm, yendim” anlamına gelen bu ünlü sözü Sezar’ın nerede söylediğini biliyor musunuz?

 

Ünlü Romalı komutan ve devlet adamı Jül Sezar, “geldim, gördüm, yendim” anlamına gelen ünlü Latince deyim “veni, vidi, vici“yi, Zela Savaşı sonrasında sarf etmiştir.

Roma’nın zaferiyle sonuçlanan Zela Savaşı’nın yapıldığı yer içinse uzaklara gitmeye gerek yok! Zela, bugünkü Tokat’ın Zile İlçesi’nden başka bir yer değil.

Gelin hep birlikte bu ünlü sözün niçin söylendiğini öğrenelim.

Zela Savaşı, Milattan Önce 47 yılında Roma İmparatoru Jül Sezar ile Pontus Kralı 6. Mitridates’in oğlu 2. Farnakes arasında Zile Altıağaç mevkiinde (bugünkü Tokat ili) yaşanır. Her iki taraf da savaşta ağır kayıplar verir. Ama savaşın galibi Sezar’ın ordusu olur.

Jül Sezar, Roma Senatosu’na yazdığı mektupta, Zela Savaşı’nı ve zaferini anlatırken, “veni, vidi, vici (geldim, gördüm, yendim)” ifadelerini kullanır.

Veni, vidi, vici Latince venire, videre, vincere fiilerinin birinci tekil şahıs geçmiş zaman halidir.

Sezar, İtalya’ya dönüşünde Pompei’de bir kaleye taş bir kitabe yaptırarak, bu sözü orada ölümsüz hale getirir.

 

Jül Sezar kimdir?

Jül Sezar, Milattan Önce 102’de Roma’da doğmuştur. Tarihçilerin bazıları, doğum tarihini M.Ö.100 veya  102 olarak kabul ederler.

Soylu bir aileden gelir. Çocukluğuna ait çok az bilgi mevcuttur. İyi bir eğitim almıştır.

Gençlik dönemi, ülkenin siyasi kargaşa içinde olduğu bir döneme denk gelir.  Ülke Marius ve Sulla isimli iki komutanın siyasi kavgalarıyla sarsılmaktadır. Sezar, halası ile evli olan Marius’un tarafını tutar. Bu nedenle Sulla’nın Roma’ya egemen olduğu yıllarda ülkesinden uzakta yaşamak zorunda kalır.

Sezar, sürgün yıllarından sonra Roma’ya döner. Bazı hatırı sayılır kişilerle arkadaşlık kurup siyasete atılır. Sırasıyla vali, ruhani lider ve baş hakim olur. Milattan Önce 61 tarihinde İspanya’ya praetor yani genel vali olarak atanır.

Eber Yarımadası’nde bir ayaklanmayı bastırıp burada Roma kanunlarını uygulamaya başlayan Sezar’ın ünü daha da artar. M.Ö. 59 yılında konsül seçilir.  Bir yıl sonra “üç erkek birliği” anlamına gelen 1. Triüaavira‘yı Pompeius ve Crassus ile birlikte kurarlar. Crassus’un ölmesi, Pompeius’un da Sezar’ı kendine rakip görmesi nedeniyle birlik dağılır.

Pompeius, Doğu illerine kaçar, Sezar da ordusuyla peşini bırakmaz. Pompeius, Mısır’a sığınır, ancak burada öldürülür. Sezar, her ne kadar düşmanı olsa da Pompeius’un Mısır’da öldürülmesini hazmedemez ve Mısır’a giderek Kral Batlamyos’u yener. Tahttan indirerek yerine Kralın kardeşi Kleopatra’yı kraliçe yapar.

Sezar, rakipleri Cicero ile Cato’nun Roma’dan uzaklaştırılmasını da sağladıktan sonra 8 yıl içinde Ren Nehri’nden Pireneler’e kadar bütün ülkeyi ele geçirir. Galya’nın (günümüzde başta Fransa olmak üzere Batı Avrupa’nın büyük bir bölümüne tarihte verilen isim) fethinden sonra Sezar, Roma’nın en güçlü adamı haline gelir.

 

Sezar’ın öldürülmesi

Sezar, ülkesinde pek çok reform yaptı. Yeni yapılar kurdu, altyapı hizmetlerini hızlandırdı. Eyalet halkına vatandaşlık ve senatörlük olabilme yetkisi tanımış, yoksul halkı kollayan düzenlemeler yapmıştır. Senatonun yetkilerini kısıtlayan ıslahatlar yapmıştır. Asiller ve soylular, Sezar’ın bu reformlarından hoşnut değildi.

Sezar, Milattan Önce 44’de diktatörlük ilan edince, aristokratlar, başlarında Brütüs ile Cassius olmak üzere, suikast hazırladılar. 15 Mart M.Ö. 44’de bir senato toplantısına giden Sezar’ı öldürdüler.

Halen tarihçiler arasında tartışma konusu olmakla birlikte Sezar ile Brütüs arasındaki ünlü diyalogun burada geçtiğine inanılmaktadır. Sevdiği dostu Brütüs’ü suikastçılar arasında gören Sezar, “Et tu, Brute?”  (Sen de mi, Brütüs?) der.

Sezar, Roma sikkeleri üzerine kendi büstünü resmettiren ilk kişidir.

Jülyen takvimi, Jül Sezar tarafından M.Ö. 46 yılında kabul edilmiştir. Batı dünyası 16. yüzyılda Gregoryan Takvimi kullanmaya başlayana kadar bu takvimi kullanmıştır.