Vezüv’ün küllerine gömülen kent: Pompei

Vezüv Yanardağı’nın patlaması sonucu küllere gömülen antik kent Pompei nerede? Bu doğa felaketi nasıl oldu?

Pompei (Pompeii), günümüzde yaklaşık 26 bin nüfusuyla yaşayan bir kent olmasına rağmen bütün dünyada antik şehir olarak ve buradaki kalıntılar ile bilinir.

İtalya’nın Campania bölgesinde Napoli kentine bağlı olan bir şehir olan modern Pompei, 1891 yılında kurulmuştur. Antik Roma kenti Pompei ise milattan önce 79 yılında, Vezüv Yanardağı’nın patlaması sonucu yıkılmış ve sadece günler içinde metrelerce külün altına gömülmüştür.

Araştırmacılara göre Pompei, MÖ  7. ya da 8. yüzyılda kuruldu. Roma kolonisi olan şehir, doğa felaketi nedeniyle yok olmadan önce yaklaşık 11 bin nüfusa sahipti. Ayrıca, gelişmiş bir su sistemi, amfitiyatro ve limanı vardı.

Vezüv Yanardağı’nın faaliyete geçmesi nedeniyle meydana gelen depremlerde yıkılan kentin sakinlerinin bir kısmı dağdan yayılan zehirli gazlarla zehirlenerek öldüler. Antik kentin yıkıntıları ise günler süren serpinti sonucu tonlarca külün altına gömüldü.

Yok olan Pompei, 1599’da yeniden keşfedildi. 150 yıl sonra İspanyol mühendis Rocque Joaquin de Alcubierre 1748 yılında bölgede geniş araştırmalar yaptı.

Yüzyıllar boyunca hava ve nem ile temas etmediği için antik kentin kalıntıları, eşyalar ve diğer malzemeler günümüze dek neredeyse bozulmadan korunmuştur.  Bu arkeolojik alandan elde edilen buluntular, dönemin günlük yaşamı hakkında büyük bir bilgi kaynağı sağlamaktadır.

Pompei’nin “taşlaşmış” halkı

Pompei antik kentiyle ilgili en yaygın efsanelerden birisi, yaşayan halkın “taşlaşmış” bedenleri üzerinedir. Oysa ki,  şehirde ölen insanlara ait olan bu kalıntılar ya da bu taş bedenler, tamamen insan yapımıdır.

Kazılar sırasında, küllerin altına gömülen insan kalıntılarını çıkarmak için arkeologlar bir yöntem geliştirdiler. Çünkü kazarak bu buluntuları açığa çıkarmak onların dağılmasına ve zarar görmesine neden olacaktır.

Arkeologlar, iskelet kalıntılarının çevresinde beden boşlukları olduğunu anladıklarında, bu doğal mezarları, yani insanların şekillerini almış kül odacıklarına küçük delikler açarak sıvı alçı döktüler. Heykel kalıbı gibi bulunduğu boşluğun şeklini alarak donan alçıların, yer altından çıkarılması sonucu bu taşlaşmış beden formlarına ulaşıldı.

Pompei halkının tamamının bu felaket sonucu öldüğü bilgisi de doğru değildir. Bütün kazı alanında yapılan çalışmalar sonucu, yaklaşık 1000 ceset kalıntısı keşfedilmiştir. Bu da, nüfusu patlama sırasında 20 bin olduğu tahmin edilen kent halkının neredeyse tamamının, dağın sarsılmaya başladığı ilk saatlerde bölgeden kaçtığını göstermektedir.

Pompei’de ölen kadınlar, çocuklar ve hayvanların alçıyla yeniden canlandırılmış bedenleri, günümüzde antik kent içinde bulunan bir sergi mekanında ve şehrin çeşitli yerlerinde sergilenmektedir.

Hala aktif olan Vezüv dağının yakınındaki büyük kent Napoli’de bugün yaklaşık 1 milyon kişi yaşamaktadır. Volkanolojist denilen volkan bilimcilere göre dağın yeniden faaliyet geçme riski bulunmaktadır. Napoli kentinde, her yıl giderek arttığı belirlenen bu risk nedeniyle çeşitli önlemler alınmış ve tahliye planları hazırlanmıştır.

Turizm merkezi Pompei

UNESCO Dünya Mirasları listesinde yer alan Pompei antik kenti, yaklaşık 250 yıldır ve günümüzde de milyonlarca turistin ziyaret ettiği çok önemli bir tarihi ve kültürel merkezdir.

Roma’daki Collosseum, Forum ve Çin Seddi ile terracotta savaşçılarının ardından dünyadaki en fazla ziyaret edilen beşinci merkez olma özelliği taşır.

Genel yapısıyla neredeyse hiç bozulmadan günümüze ulaşan bu kalıntılar arasında dolaşırken, binyıllar önce burada yaşamış insanların gündelik hayatlarına temas etmek mümkündür.

Pompei’ye, Napoli’den çeşitli yollarla ulaşmak mümkün ama tren yoluyla kendi imkanlarınızla gitmeniz çok kolay. Kalıntıları gezmek, yaklaşık bir tam gün aldığı için buna göre planlama yapmak gerekiyor.