Vitamin nedir? Vitaminler ne işe yarar?

Vücut fonksiyonunun düzenlenmesinde ve devamlılığında önemli rol oynayan vitaminler, yağda ve suda eriyen vitaminler olmak üzere ikiye ayrılırlar. 

Vitaminler vücutta yapı taşı olarak kullanılmaz, hormon ve enzimler gibi katalizör görevi yaparlar.

Vitaminler, suda eriyenler ve yağda eriyenler olarak ikiye ayrılır. Yağda eriyen A, D, E, K vitaminleri vücutta depolandığı için her gün alınmasına gerek yoktur, ancak suda eriyen B ve C vitaminleri depolanmaz. Bu nedenle her gün alınması gerekir.

Yağda eriyen vitaminler

A Vitamini

A vitamini suda erimez. Karaciğerde depolanır, ısıya ve pişirmeye dayanıklıdır.

A vitamini görme işlevinin yerine getirilmesinde, büyüme, gelişme ve hücre farklılaşmasında, üremede; kanser oluşumunu engellemede, damar tıkanıklığı ve sertliğini önlemede ve bağışıklık sisteminin görev yapmasında kullanılır.

A vitaminin açısından en zengin hayvansal kaynaklar, balık, karaciğer, süt ve süt yağı, yumurta sarısıdır.  Bitkisel A vitamini kaynakları ise yeşil renkli sebze-meyveler ve özellikle havuçtur.

D Vitamini

D vitamini, doğrudan aktif olarak vücuda alınamaz. Bitkilerde ön maddesi olan ergokalsiferol (D2 vitamini) olarak alınabilir. Hayvansal besinlerden ise kolekalsiferol (D3 vitamini) şeklinde bulunur. Kalsiferol, vücutta güneş ışığının etkisiyle D vitaminine dönüşür.

D vitaminini en önemli faydası vücutta kalsiyumun düzenlenmesidir. Bu nedenle yeterli D vitamini alımı kemik ve dişlerin gelişimi için önemlidir.

E Vitamini

Hücre zarında bulunan en güçlü antioksidandır. Serbest radikallerin oluşmasını engelleyerek kanser gibi hastalıklarla savaşır. E vitamini, bitkisel yağların yanı sıra karaciğer ve yumurtada çok miktarda bulunur. Buğday, mısır, ayçiçeği, fındık, fıstık, susam, ceviz, patates, yeşil sebzeler ve kuru baklagiller zengin E vitamini kaynaklarıdır.

K Vitamini

En önemli görevi, kanın pıhtılaşmasını sağlamaktır. En çok lahana, karnabahar, ıspanak, yumurta sarısı ve karaciğerde K vitamini bulunur.

Suda eriyen vitaminler

Suda eriyen vitaminler tiamin (B1), riboflavin (B2), niasin (B3), pantotenik asit (B5), pridoksin (B6), folik asit, kobalamin (B12) ve askorbik asittir (C vitamini).

B1 Vitamini (Tiamin)

Beynin enerji üretiminde önem taşıyan bir vitamindir. Sinirsel hastalıkların önlenmesinde kullanılır. Isıya karşı duyarlıdır ve uzun süre suda kalır ve pişilirse, suya geçer. Kepeği ayrılmamış tahıllar buğday, pirinç, çavdar, bulgur, kuru baklagiller, mayalı ekmekler, badem içi, ceviz içi, yumurta, meyve ve sebzeler, soya fasulyesi, ayçiçeği, yer fıstığı, tahıllar ve kuruyemişler tiamin içerir.

B2 Vitamini (Riboflavin)

En önemli fonksiyonu deri ve göz sağlığını korumaktır. Süt ve süt ürünleri, karaciğer, böbrek, yumurta gibi hayvansal besinlerin yanı sıra badem, mantar, tam tahıllar gibi bitkisel gıdalarda da bulunur. Suda eridiği için besinlerin pişirildiği suyun dökülmemesi gerekir.

PP Vitamini (Niasin)

Sinir ve sindirim sistemi için önem taşıyan bir vitamindir. Besinlerin hücrede kullanılmasını sağlar. Niasin, yağsız kırmızı et, balık, sakatat, süt ve süt ürünlerinde; fasulye, pirinç kepeği, yeşil yapraklı sebzeler, havuç, şalgam, kereviz, badem ve tohumlarda bulunur.

Folik asit (B9)

Kansızlığa karşı vücudu korur. En çok yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Brokoli, lahana, portakal ve tam tahıllar, folik asit açısından zengindir. Hamilelikte çoğu zaman dışarıdan takviyesi yapılır.

Kobalamin (B12)

Sinir sistemi için önemli olan bu vitamin, ayrıca kanda alyuvar yapımında kullanılır. En çok karaciğer ve dalakta vardır. Yumurta, balık, peynir ve et de B12 açısından zengindir.

C Vitamini

C vitamini ya da kimyadaki adıyla askorbik asit, kemik ve diş sağlığını korur, vücudun dirençli kalmasını sağlar. Turunçgillerde, muzda, taze sebzelerde, maydanozda, kabakta, soğanda, domateste, lahana, ıspanak, kıvırcık salata gibi yeşil yapraklı sebzelerde ve biberde bol miktarda C vitamini bulunur.

 

Vitaminlerin eksikliğinde vücutta görülen belirtiler: